تبیین میزان اثربخشی پرداخت های نقدی یارانه ای در ارتقای شاخص های اقتصادی و اجتماعی خانوار روستایی از دیدگاه مردم و مسئولان، با استفاده از روش شناسی عامل مبنا q (مطالعه موردی: دهستان گلیان)

یارانه، یکی از انواع سیاست¬های حمایتی و ابزار اقتصادی¬ است که در کشورهای مختلف برای حمایت از اقشار کم¬درآمد و همچنین بهبود توزیع درآمد، به¬کار می¬رود. مقصود از هدفمند نمودن یارانه¬ها، تثبیت قیمت¬ها، توزیع بهتر درآمد، هدفمند نمودن به¬کارگیری منابع کمیاب و کاهش شکاف دهک¬های درآمدی است. طی دهه¬های 1970 و 1980 میلادی، پرداخت یارانه از سوی بعضی از کشورها انجام گرفت. در ایران، هدفمندی یارانه¬ها، از سال 89 در دولت نهم انجام گرفت؛ ولی مطالعات زیادی در مورد اثرات اقتصادی و اجتماعی آن انجام نشده است. در پاسخ به این نیاز، پژوهش حاضر به بررسی اثرات پرداخت¬های نقدی یارانه¬ها بر شاخص-های اقتصادی و اجتماعی خانوار روستایی از دیدگاه مردم و مسئولان پرداخته است. هدف از این پژوهش بررسی اثرات یارانه¬ها و تبیین دیدگاه¬های مردم و مسئولان در دهستان گلیان از توابع شهرستان شیروان می-باشد. جامعه مورد مطالعه با توجه به سرشماری 90 از میان 6309 نفر؛ با استفاده از فرمول کوکران 308 نفر از میان مردم عادی و 40 نفر مردم عادی، مسئولان و متخصصان روستایی، برای پرسشنامه کیو و 50 نفر مسئولان روستایی انتخاب شد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است؛ همچنین از روش q و آزمون¬ آماری¬ t تک نمونه¬ای در محیط نرم¬افزار spss برای تحلیل داده¬ها استفاده شده است. نتایج تحقیق در رابطه با فرضیه اول، نشان داد طرح هدفمندی یارانه¬ها توانسته است بعضی شاخص¬های اقتصادی را ارتقا بخشد. در رابطه با فرضیه دوم نتایج نشان داد طرح هدفمندی یارانه¬ها نتوانسته است زمینه¬های ارتقای شاخص¬های اجتماعی را فراهم سازد. براساس نتایج بدست آمده از بکارگیری روش کیو- که ادراکات جامعه نمونه را بررسی می¬کند- میان ادراکات مردم و مسئولان در مورد چگونگی اثرات طرح هدفمندی یارانه¬ها تفاوت¬هایی وجود دارد که پاسخگویان در 4 گروه قرار گرفتند. ادراک غالب مربوط به ادراک نوع c یا موافقین اصلاح طلب می¬باشد که موافق تداوم اجرای طرح هدفمندی یارانه¬ها هستند زیرا در گذر زمان تغییرات و اصلاحاتی صورت می¬گیرد که بین طرح هدفمندی یارانه¬ها و زندگی مردم روستایی سازگاری ایجاد می¬شود.